Cytologia

Czym jest HPV?

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, Human Papilloma Virus) to wirus z rodziny Papillomawirusów. Istnieje około 100 typów tego wirusa, z których część może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze, część powstawania łagodnych zmian w postaci kłykcin kończystych, a część przyczyną powstawania nowotworów złośliwych, takich jak rak szyjki macicy (RSM).

HPV a rak szyjki macicy

Według aktualnej wiedzy zakażenie typem onkogennym wirusa brodawczaka ludzkiego (human papillomavirus HPV) jest najważniejszym czynnikiem ryzyka, prowadzącym do rozwoju kolejno dysplazji i raka szyjki macicy. Aktualnie wyróżnia się 13 typów HPV, które wiążą się z wysokim ryzykiem inicjacji kancerogenezy. Są to typy: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68.

Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy (RSM)?

Do głównych czynników ryzyka rozwoju RSM zalicza się:

• przewlekle zakażenie HPV (human pappiloma virus) typu 16 i 18 lub innymi typami wysokoonkogennymi,
• wiek,
• wczesne rozpoczęcie współżycia,
• dużą liczbę partnerów płciowych,
• dużą liczbę porodów,
• wieloletnie palenie tytoniu,
• niski status socjoekonomiczny,
• śródnabłonkową neoplazję szyjki (CIN) w wywiadzie.

Do prawdopodobnych czynników rozwoju RSM zalicza się:

• wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych,
• dietę ubogą w antykoagulanty,
• zakażenie HIV,
• częste nieleczone stany zapalne pochwy wywołane przez Chlamydia trachomatis czy Neisseria gonorrhoeae.

HPV jako choroba przenoszona drogą płciową

Zakażenia HPV należą do najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową. Ludzki wirus brodawczaka jest wirusem proliferacyjnym, co oznacza, że namnaża się on tylko w komórkach proliferujących. Dlatego też, przewlekłe i nawracające stany zapalne w obrębie narządów płciowych, szczególnie u kobiet, sprzyjają rozwojowi zakażenia HPV.

Dla seksualnie aktywnych mężczyzn i kobiet ryzyko zakażenia HPV w ciągu całego życia wynosi przynajmniej 50%. Rak szyjki macicy jest drugą co do częstości (po raku piersi) przyczyną zachorowań na raka u kobiet w krajach rozwiniętych, drugą co do częstości występowania postacią raka u kobiet poniżej 45. roku życia i trzecią najczęstszą przyczyną zgonu kobiet z powodu raka na świecie.

Polska ma niestety jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy (RSM) wśród państw Unii Europejskiej. Rocznie notuje się ok. 4 tys. nowych zachorowań. Umiera z tego powodu ok. 2tys. Polek. Obserwowany jest wzrost zachorowań u coraz młodszych kobiet.

Typy wirusa HPV

Wirusy HPV narządów płciowych podzielono na 3 grupy: wirusy wywołujące łagodne zmiany o niskim ryzyku onkogennym (typy 6 i 11), wirusy niosące umiarkowane ryzyko potencjalnego działania rakotwórczego (typy 33, 35, 39, 40, 43, 51–56 i 58) oraz wirusy związane z wysokim ryzykiem, które mogą prowadzić do rozwoju raka zarówno w obrębie narządów płciowych, jak i błon śluzowych (typy 16 i 18).

Przebieg choroby

Zakażenie wirusem HPV błon śluzowych może przebiegać w postaci utajonej (latentnej, bezobjawowej), subklinicznej i klinicznej. Objawem klinicznym zakażenia są widoczne gołym okiem brodawki, natomiast infekcja utajona jest możliwa do wykrycia jedynie po wykonaniu testu na obecność DNA HPV. Subkliniczne zakażenie HPV można zdiagnozować na podstawie badania kolposkopowego i cytologicznego. Większość infekcji HPV ma postać utajoną.

Źródło:
K.Mikołajczyk, R.Żaba, Zakażenia HPV jako problem kliniczny, Przew Lek 2005;
L. Hirnle, Zakażenia wirusami HPV – problem medyczny i społeczny, Gin Prakt 2009;