Wywiad: Badanie cytologiczne - fakty i mity
Każdego roku wirus HPV zbiera w Polsce potężne żniwo. Z pewnością zastanawiałaś się czy rak szyjki macicy jakoś się objawia i jak się przed nim uchronić. Kiedy wykonać pierwszą cytologię, jak się do niej przygotować i na czym badanie polega? Z Haliną Guzikowską z Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy w Opolu rozmawia Anna Konopka.
R: Dlaczego Polki wciąż niechętnie się badają?
HG: Niektóre panie regularnie przychodzą na badania (są zdyscyplinowane!) i wcale nie ma to związku ze statusem społecznym. Czasem kobiety z małych miasteczek i wiosek pozytywnie zadziwiają regularnością badań i odpowiedzialnością za swoje zdrowie.
Zdarzało mi się też poznać kobiety świetnie wykształcone, zajmujące wysokie stanowiska, które otwarcie przyznawały, że nie muszą robić cytologii, bo przecież są okazami zdrowia i nie mają na to czasu.
Niestety część kobiet nadal zwyczajnie wstydzi się wizyty u ginekologa lub odkłada wizytę do czasu, gdy zmuszają ją dolegliwości. Rak szyjki macicy w początkowych stadiach nie daje żadnych objawów, proces rozwoju nowotworu średnio trwa ok. 12 lat. Pojawiające się takie objawy jak: bóle w podbrzuszu, bóle okolicy krzyżowej, nieregularne krwawienia, krwawienia kontaktowe mogą być sygnałem zaawansowania procesu nowotworowego.
Z analiz statystycznych wynika, że w skali kraju codziennie 10 Polek dowiaduje się, że ma raka szyki macicy, a 5 z nich umiera. Statystyki biją na alarm! W krajach, gdzie badania cytologiczne są popularne i prowadzone od kilkudziesięciu lat prawie wcale nie spotyka się zaawansowanych zmian, wyleczenie jest całkowite (Finlandia i inne kraje skandynawskie).
R: Jak się przygotować do cytologii?
HG: Nie idziemy na cytologię podczas miesiączki, trzeba odczekać min. dwa dni oraz nie później niż dwa dni przed okresem. Ponadto 48 godzin przed pobraniem wymazu cytologicznego nie można stosować żadnych leków dopochwowych czy robić płukania pochwy. Dobę przed badaniem trzeba zrezygnować ze współżycia.
R: Jak wygląda frekwencja badań cytologicznych w województwie opolskim?
HG: Do kobiet, którym przysługuje darmowe badanie cytologiczne w ramach skryningu, docieramy m. in. poprzez zaproszenia, które wysyłamy bezpośrednio na adres zamieszkania. Można z nich skorzystać w dowolnym czasie. Takich przypominajek wysłaliśmy w minionym roku do 85 291 pań, czyli wszystkich kobiet z rocznej populacji do przebadania w woj. opolskim.
Badanie wykonały 23 874 kobiety, tj. 27%. Jesteśmy od samego początku programu w czołówce województw z najlepszą zgłaszalnością; lepszymi statystykami mogą się pochwalić jedynie woj. warmińsko-mazurskie (33,7%), zachodniopomorskie (31,8%) i lubelskie (28,6%). Najgorsze wskaźniki pochodzą z woj. wielkopolskiego (16,2%). Aby jednak program (skryning cytologiczny) był skuteczny powinien objąć 75 % populacji do przebadania. Program zakłada, zmniejszenie zachorowalności i umieralności z powodu raka szyjki macicy do 2014 roku o 50%.
Aby skutecznie uzyskać takie wyniki muszą być podjęte wspólne działania na rzecz podniesienia zgłaszalności kobiet m.in. z samorządami lokalnymi, lekarzami POZ, organizacjami społecznymi, instytucjami publicznymi – w zakresie popularyzacji badań cytologicznych, informacji, edukacji, kampanii reklamowych.
R: Dziękuję za rozmowę.